Aan Tafel
Gezien op 17 november 2018, CC Amstel, Amsterdam
Aan een extreem lange eettafel zitten vierentwintig toeschouwers. Aan het hoofd staat theatermaker Annemarie de Bruijn met een geblokt schort om. Ze vertelt hoe vroeger, bij haar ouders thuis, het eten niet te vreten was omdat haar moeder niet kon koken. Het is een uitermate persoonlijk verhaal. Want die beroerde kok was tegelijkertijd wel een lieve, blije moeder. De tranen springen De Bruijn in de ogen tijdens dit kwetsbare, persoonlijke begin van Aan tafel!
‘We gaan herinneringen eten’, zegt De Bruijn. Want zoals zij een verhaal heeft over het eten van haar moeder, zo komen bij ieder mens herinneringen boven wanneer die denkt aan de maaltijden en aan het eten vroeger thuis. Ondersteund door een team, van wie filmmaker Jasper Masthoff de belangrijkste is, is De Bruijn de straat op gegaan in Amsterdam. Daar houden ze mensen van allerlei pluimage staande en vragen hen naar hun herinneringen aan het eten van hun jeugd. Witte Amsterdammers, huismoeders, daklozen en asielzoekers kijken in de camera. Via organisaties zoals buurthuizen, het drugspastoraat of het Wereldhuis, zijn de makers vervolgens in contact gekomen met een bont palet aan mensen die voor de camera koken en ingaan op de stelling: ‘Mijn thuis smaakt naar…’
Bintoe uit Gambia woont sinds drie jaar in Nederland. Ze gaat nu en dan door de grond van heimwee. Ze kijkt filmpjes van feesten van vroeger, in een familie waarin alles, van eten tot slapen, dicht op elkaar gebeurde. Ze bestrijdt de heimwee door traditioneel eten te koken voor haar drie kinderen. Saskia uit Gouda is in de Amsterdamse Pijp een huiskamerrestaurant begonnen waar ze kookt met louter natuurlijke ingrediënten. Izzy uit Sierra Leone kookt voor asielzoekers en illegalen in het Wereldhuis. Witte Nederlanders vertellen met heimwee over draadjesvlees, bloedworst en balkenbrij. Een bejaarde vrouw knutselt toetjes in elkaar terwijl ze vertelt over vroeger.
Het is een slimme zet van de makers van Aan tafel! om te kiezen voor het praten over eten. Eten verbindt mensen, het is vaak een gezamenlijk moment van de dag. Het roept herinneringen op: aan ouders, aan het gezin waaruit je voortkomt, aan gelukkige maar ook aan ongelukkige tijden. En van een voorstelling over eten kun je een heel zintuiglijke ervaring maken. De kracht van deze charmante performance zit hem in de eerlijke, ontwapenende verhalen van de gefilmde mensen. In het verlengde van de voorstelling zijn gefilmde portretten ook online te zien.
De basis voor Aan tafel! is gelegd door NTJong tijdens Urban Stories 2015. Het resultaat is een unieke multimediale performance. Elk van de toeschouwers krijgt een beeldscherm waarop de documentaire-gedeeltes te zien zijn (techniek: Arjan Kruidhof en Noud Nijssen). Plus een houten bestekje, want van al het eten waarover de mensen in de documentaire praten, krijgt het publiek een hapje te proeven. Het is een verhalenvoorstelling die alle zintuigen aanspreekt. Zien, horen, ruiken en proeven komen vanzelf aan bod. Voelen doe je vooral doordat je geraakt wordt door de persoonlijke verhalen.
